شايع‌ترين شکايت جنسي زناني كه با دفتر من تماس مي‌گيرند، با اين جمله شروع مي‌شود: «ديگر علاقه‌اي به رابطهزناشويي ندارم.» حتي زنان جوان اين شکايت را بيان مي‌کنند. نتايج يک بررسي جديد نشان مي‌دهد 40 ميليون نفر از زنان آمريکايي چنين شکايتي دارند اما مشکل چيست؟ آيا اين زنان اين مشکل را با شوهرانشان مطرح کرده‌اند؟...
اولين‌باري که اين شکايت را از يکي از مراجعانم شنيدم، حيرت‌زده شدم. صداي گوينده طنيني بسيار نوميدانه داشت، گويي آن زن به مشکلي دائمي گرفتار شده بود. اما تجربه من در درمان هزاران زوج نشان داده است که مي‌توان علت کاهش ميل‌جنسي زنان را شناخت و به زن و شوهرها کمک کرد بر اين مشکل غلبه کنند.
اولين گام در درمان کاهش ميل‌جنسي اين است که ريشه آن را بشناسيم. آيا کاهش ميل زن علتي دروني دارد؟ آيا به اشکال تصوير ذهني‌اش از خودش (خودانگاره‌اش) مربوط مي‌شود؟ يا اينکه ريشه مشکل را بايد در سابقه روابط‌زناشويي زوج جستجو کرد؟
آيا روابط زناشويي زن و شوهر قرباني «جنگ قدرت» ميان آنها شده است؟ آيا مشکلي فيزيولوژيک باعث درد و خشکي دستگاه تناسلي زن شده است؟ يا مشکلي عميق‌تر در ناخودآگاه زن را درگير کرده است که ناشي از شرم يا آسيب‌هاي رواني يا محيط خانواد‌ه‌اي است که زن در آن تربيت شده است؟
معمولا يکي دو جلسه درماني نخست به تعيين زمان شروع کاهش ميل‌جنسي و يافتن علت آن مي‌گذرد. آشنايي با سوال‌هايي که من در اين جلسه‌ها مي‌پرسم، به شما نيز کمک خواهدکرد تا اگر مشکل مشابهي داريد، موقعيت خود را تجزيه و تحليل كنيد: هريک از اين پرسش‌ها به يک حوزه معين مربوط به اختلال جنسي مي‌پردازد. در بسياري از زنان ممکن است در چند حوزه اختلال وجود داشته باشد.
1. اوج
آيا به ارگاسم (اوج لذت جنسي) مي‌رسيد؟ براي خانمي که تجربه ارگاسم ندارد يا به اصطلاح دچار «آنورگاسمي» است، بر اهميت اين موضوع تاکيد بسياري مي‌شود.
روابط زناشويي به لذت، احساس، اشتياق و رهايي نياز دارد. يقينا زنان از رابطهزناشويي فقط رسيدن به اوج‌لذت يا ارگاسم را نمي‌خواهند اما بدون رسيدن به چنين اوجي، ميل‌جنسي‌شان کاهش مي‌يابد و روند تحريک شدنشان کندتر خواهدشد زيرا بدن «عاقل» است. بدن مي‌گويد: «چرا خودم را براي صعود به کوهي به زحمت بيندازم که در قله‌اش براي من چيزي وجود ندارد؟»
پزشک متخصص به زوج ياد مي‌دهد چقدر طول مي‌کشد تا زني که ارگاسم را تجربه نکرده است، به اين اوج برسد و چه کارهايي براي رسيدن به اين اوج بايد انجام داد و از چه وسايلي استفاده كرد.
2. درد
آيا هنگام انجام روابط‌زناشويي احساس درد مي‌کنيد؟ خشکي، درد هنگام آميزش، گرفتگي عضلات واژن، درد هنگام تحريک‌شدن، درد کليتوريس و دردهاي پس از درمان سرطان مي‌توانند رابطهزناشويي را مختل کنند. در طول سال‌هاي کارم از مشاهده زنان فراواني که مي‌گفتند هنگام رابطه زناشويي‌شان از شدت درد دندان‌هايشان را به هم مي‌فشارند، شگفت‌زده شده‌ام.
در اغلب موارد يک علت فيزيولوژيک براي احساس درد وجود دارد و زن بايد تحت‌نظر متخصص زنان يا گاهي فيزيوتراپيست درمان شود. پس از درمان علت فيزيولوژيک درد، درمانگر جنسي به همسران کمک خواهد کرد دوباره چرخ روابط جنسي را به حرکت درآورند.
اگر علت درد هنگام برقراري روابط‌زناشويي علايم يائسگي باشد، مي‌توان با هورمون‌ها يا درمان‌هاي طبيعي آنها را برطرف کرد و مانع قطع روابط جنسي زوج شد.
شايع‌ترين تشخيص‌هايي که در اين موارد داده مي‌شوند عبارتند از: واژينيسموس (گرفتگي عضلات مجراي بيروني واژن)، وستيبوليت (درد در ورودي واژن و اغلب در قوس کفي آن)، ديس‌پارونيا (درد هنگام روابط‌زناشويي)، تقريبا همه اين مشكلات قابل‌حل يا بهبود هستند. لازم نيست حتي يک روز ديگر به تحمل درد ادامه دهيد. به پزشک متخصص دردهاي لگني و درمانگر جنسي مراجعه کنيد.
3. تخيل
در «يک ماه» چند‌بار به روابطزناشوييتان فکر مي‌کنيد؟ افکار زنان درباره روابط زناشويي ممکن است از لذت ساده در آغوش‌گرفتن صبحگاهي شوهر پيش از رفتن به سر کار تا شنيدن يک ترانه عاشقانه که احساسات مثبت يا حتي احساسات قبلي‌شان را در آنها برانگيزد، متفاوت باشد.
براي زناني که دچار کمبود ميل‌جنسي هستند، همه اين انواع احساسات مثبت سودمند است. حتي اگر كسي در پاسخ به پرسش اول اين بخش، پاسخ بدهد «دو بار در ماه»، به حل مشکل زن اميدوار مي‌شوم و مي‌دانم که مي‌توانم روابط‌زناشويي زوج را به مسير طبيعي بازگردانم.
با تشويق زن به اينكه با همسرش بر حداقل يکي از اين افکار مثبت متمرکز شوند و اجازه دهد ميلي پذيرنده در او ايجاد شود که آغازگر رابطه باشد. سرانجام زماني مي‌رسد که مرد مي‌تواند تمايل همسرش را احساس کند و به‌تدريج شمار اين موارد افزايش مي‌يابد و گرماي روابط‌زناشويي بازمي‌گردد.
اگر پاسخ زن «صفر» باشد، من بر احساس‌هاي منفي او درباره روابط‌زناشويي مانند اينکه «اميدوارم امشب خبري از رابطهزناشويي نباشد» متمرکز مي‌شوم. وجود اين احساسات منفي بيانگر آن است که فرد به موضوع آگاهي دارد. اگر زن اصولا اجازه ندهد افکار مربوط به روابط‌زناشويي به ذهنش راه يابد، لازم است عميق‌تر به بررسي رواني او پرداخت تا علت بي‌ميلي او را دريافت.
4. رابطه
آيا همسرتان به شما احترام مي‌گذارد؟ به حرف‌هاي شما گوش مي‌دهد؟ بار امور زندگي به‌طور منصفانه‌اي بين شما تقسيم شده است؟
پرسيدن چنين سوال‌هايي از زن اطلاعات بيشتري در اختيار درمانگر مي‌گذارد تا اينکه فقط از او سوال كند از ازدواجش راضي است يا نه و يک پاسخ ساده دفاعي بشنود.
کيفيت ارتباط ميان دو همسر نقش مهمي در كاهش ميل‌جنسي زن دارد. در بيشتر زنان «پيوند عاطفي»، اساس تداوم تمايل جنسي است بنابراين او و همسرش بايد بياموزند که چگونه رفتارهايشان را به شيوه‌اي تغيير دهند که رابطه‌‌زناشويي‌شان از بند «جنگ قدرت» رها شود.
سوال‌هاي ديگري که بايد از زن پرسيد اينهاست: آيا همسرش برايش جذابيت دارد و نظرش درباره جذابيت خودش براي همسرش چيست؟ آيا از همسرش مي‌ترسد؛ آيا همسرش آدم بدخلقي است؟ از چه وقتي کاهش برانگيختگي جنسي‌اش شروع شد؟ پس از ماه‌عسل؟ پس از به دنيا آمدن بچه‌ها؟ پس از يائسگي يا بالا رفتن سن؟ آيا مشكل بي‌وفايي مطرح بوده است؟
5. فيزيولوژي
آيا مشکلات خلقي بر تمايل جنسي شما تاثير مي‌گذارد؟ افسرده يا مضطرب هستيد؟ براي درمان اختلال‌هاي خلقي مانند افسردگي داروهايي مانند فلوکستين که ممکن است ميل‌جنسي را مهار کنند، مصرف مي‌کنيد؟
آيا قرص ضدبارداري خوراکي مصرف مي‌کنيد؟ قرص‌هاي ضدبارداري خوراکي شهرت بدي در کاستن از ميل‌جنسي و خشکي يا دردناکي واژن دارند.
آيا بارداري و زايمان بر بدن و واژن شما اثر گذاشته است؟ دچار افسردگي پس از زايمان شده بوديد؟ پس از بچه‌دار شدن هنوز به جذابيت خود توجه داريد؟ تمام توجه شما و شوهرتان به تامين نيازهاي فرزندانشان متمرکز نشده است؟
آيا در سن يائسگي هستيد؟ براي تغييرات جنسي‌اي که در اين دوره رخ مي‌دهد، درمان شده‌ايد؟ بسياري از زنان در سن يائسگي علايمي را تجربه مي‌کنند که روابط‌زناشويي آنها را مختل مي‌کند؛ تعريق شبانه که آنها را فرسوده مي‌کند، کاهش توليد هورمون تستوسترون (که در ميل‌جنسي زنان هم نقش دارد) و کاهش استروژن که باعث تغييرات در احساس نياز به رابطهزناشويي مي‌شود، خشکي و تحليل‌رفتگي واژن و... زنان در گروه سني 45 تا 60 سال بيشتر از کاهش ميل‌جنسي‌شان شكايت مي‌کنند.
آيا به سرطان پستان يا سرطان زنانه ديگري مبتلا بوده‌‌ايد؟ آيا به دليل برداشتن پستان (که نماد زنانه بسيار آشکاري است) براي درمان سرطان، خودانگاره‌تان آسيب ديده است؟ آيا به شما گفته شده است که درمان‌هاي سرطان (شيمي‌درماني، دارودرماني، پرتودرماني) ممکن است بر رابطه جنسي‌تان اثر بگذارد؟
آيا شوهرتان به سرطان پروستات مبتلا بوده است؟ او دچار اختلال‌هاي فيزيولوژيک مختل‌کننده کارکرد جنسي است؟
6. تحريک
آيا رابطه زناشويي برايتان جذابيت دارد؟ رابطهزناشويي برايتان مفرح است يا به کاري تکراري، روزمره و ملال‌آور تبديل شده است؟ شما و همسرتان ايده‌هايي براي تنوع دادن به تجربه‌هاي جنسي‌تان داريد؟
رفتار همسرتان هنگام رابطه زناشويي چگونه است؟ رابطه‌‌تان چقدر طول مي‌کشد؟ آيا روابطزناشوييتان با شوهرتان قبلا تحريک‌کننده‌تر بوده است؟ عملکرد همسرتان خوب نيست؟ تا چه حد درباره شيوه‌هايي که واقعا باعث تحريک شما و رسيدن به ارگاسم مي‌شود، با همسرتان حرف زده‌ايد؟ آيا شما و همسرتان هنگام صحبت درباره نيازهاي جنسي‌تان مهربان و موقع‌شناس هستيد؟
7. تعداد
چند‌بار در هفته رابطه زناشويي داريد؟ چند‌بار در ماه؟ چند‌بار در سال؟ دانستن پاسخ اين پرسش‌ها و پيوند عاطفي دو همسر بسيارمهم است و اينكه آيا پاسخ زن و مرد به اين پرسش‌ها تفاوت دارد يا يكي است. يک زن دچار کمبود ميل‌جنسي ممکن است بگويد هفته‌اي يک‌بار اما شوهرش پاسخ دهد: «نه، اون هفته‌اي که عادت‌ماهيانه بودي و 9 ماه قبل در هفته‌اي که مادرت به ديدن ما آمده بود» اگر زن و شوهر درباره دفعات برقراري رابطه زناشويي توافق نداشته باشند، يعني رابطه‌شان مختل است.
در بسياري از موارد زوج‌ها به من مي‌گويند مساله فقط دفعات رابطهزناشويي نيست، بلكه مشاركت زن در رابطه و تمايل او به آن است. گاهي همسر زن انتظارهاي غيرمعقولي درباره دفعات برقراري رابطه زناشويي دارد، در اين موارد ممكن است به اشتباه ميل‌جنسي زن به‌دليل تطبيق نداشتن آن با ميل‌جنسي شوهر، مختل شمرده شود.
نمي‌توان براي حل مشکل ميل‌جنسي شديد يک طرف و ميل‌جنسي کم طرف ديگر، به سادگي حد ميانه را گرفت. هنگامي که مساله شمار فعاليت جنسي مطرح است، هر همسر بايد به نيازهاي همسر ديگر توجه و درک عميقي از آن پيدا کند. با اينکه اين پرسش‌ها همه ريشه‌هاي ميل‌جنسي کم را در برنمي‌گيرند، اما اغلب نقطه شروع خوبي براي شروع بحث و يافتن راهي هستند که حل مشکل ممکن است از آن شروع شود.
